كاشان با سابقه تمدنی هفت هزار ساله
ايران سرزمين كهن با تمدني چند هزار ساله داراي
ايران سرزمين كهن با تمدني چند هزار ساله داراي شهرهاي تاريخي و فرهنگي گوناگوني ميباشد. از جمله اين شهرها كاشان با سابقهي تمدني هفت هزار ساله در شمال غربي استان اصفهان در حاشيه غربي شورهزارهاي كوير مركزي ايران با وسعت ۹۶۴۷ كيلومتر مربع واقع شده است. در طول تاريخ به نامهاي متعددي مانند كي آشيان، كاشيان، چهل حصاران و غيره شهرت داشته است از صنايع معروف آن ميتوان كاشيكاري، گنبد سازي، گچكاري، آجركاري، منبت كاري و مشبك كاري را نام برد و همينطور فرش و قاليچهي كاشان شهرتي جهاني دارد.
بناهاي تاريخي كاشان
در سال ۱۲۶۵ ه. ق. با سرمايهي حاج محمدتقي خانبان ساخته شد. طراحي اين بنا به سبك مدارس صدر و چهارباغ اصفهان ميباشد. از ويژگيهاي وصفناپذير آن كاشيكاري ، آجركاري، كتيبههاي نفيس كاشي و گچي، خطاطيهاي نستعليق و نقاشيهاي آن ميباشد كه توجه بازديدكنندگان را به خود جلب ميكند.
مسجد جامع
با قدمتترين بناي تاريخي متعلق به دورهي سلجوقيان در ۶۳۳ ه.ق. ميباشد، اين بنا شامل ۳ محراب، ۲ شبستان بزرگ، ۱ شبستان تحتاني، حوضخانه گنبد، ايوان و صحن ميباشد. منحصر به فرد بودن اين بنا مربوط به مناره دوره سلجوقي و آجركاريهاي آن مربوط به دورهي آلبويه و ساختار يكي از محرابهاي شبستان كه به دورهي ايلخاني برميگردد.
بازار سنتي
در سفر به كاشان و بازديد از بازار سنتي علاوه بر بناهاي تاريخي مانند كاروانسراي ميرپنج، مسجد طمقاچي، مسجد ميدان ميرعماد، مسجد بروجرديها و تيمچهي صباغ و تيمچهي عينالدوله و … كه در قسمتهاي مختلف بازار واقع شدهاند. ميتوان از صنفهاي گوناگون از بزازها، مسگرها، فرشفروشها تا مغازههاي رنگارنگ انواع عرقيجات ناب و شيرينيپزهاي متنوع سنتي بازديد و خريد نمود.
در ۱۳۱۰ هـ .ق. در دوره قاجار توسط استاد علي مريم كاشاني طراحي و اجرا شد نكته قابل تأمل بنا برودجرديها در نام آن كه به پيشه صاحبخانه حاج سيد حسن نطنزي كه به تجارت با بروجرد مشغول بود برميگردد. بناي بروجرديها با ۳۰۰۰ مترمربع مساحت شامل حياط اندروني، بيروني، هشتي، راهرو، حياط تابستان نشين و زمستان نشين، حياطهاي سرپوشيده، آشپزخانه و زيرزمين ميباشد. بادگيرهاي قرينه هلالي و كلاه فرنگي آن و نقاشيهاي آبرنگ و رنگ روغن كه به دستان كمال الملك روي ديوارهاي بنا منقش شدهاند از جذابترين و باشكوهترين بخشهاي بنا محسوب ميشوند.
خانه طباطباييها
در ۱۲۵۰ هـ.ق. سيد جعفر طباطبايي، تاجر معروف فرش اين بنا را ساخت. طراح و معمار بنا استاد علي مريم كاشاني ميباشد. وسعت بنا ۴۷۰۰ مترمربع كه شامل ۴۰ اتاق، ۴ حياط، ۴ زيرزمين، ۳ بادگير و ۲ رشته قنات ميباشد. خيره كنندهترين قسمت بنا، حياط و حوض دلانگيزش، اتاق شاه نشين با پنجرههاي مشبك رنگي و آيينهكاري و نيز گچبريها و نقاشيهاي طراحي شده توسط صنيع الملك ميباشد.
خانه عامريها
در دوره زنديه بنا شد و در دوره قاجار گسترش يافت. شامل ۸۵ اتاق و چندين حياط ميباشد. در معماري بنا مقرنس كاري، منبت كاري و گچبريهاي خيرهكنندهاي كار شده است. اين بنا بلندترين بادگيرخانههاي كاشان را دارد و همين موضوع ويژگي منحصر به فردي به آن بخشيده است كه نبايد ديدنش را از دست داد.
خانه عباسيان
در سالهاي پاياني نيمه اول قرن ۱۳ هـ.ق. ساخته شد. بعد از فوت مالك اوليه وراث سهام خود را فروختند. حياط بيروني بنا را تاجري معروف به نام عباسيان خريداري نمود كه از آن زمان به خانه عباسيان مشهور شد. وسعت بنا ۷۰۰۰ مترمربع ميباشد كه شامل ۵ طبقه ، ۵ حياط و گودال باغچه است. سبك معماري بنا به «گودال باغچه» شهرت دارد. به دلايلي از جمله بهره بردن از آب قنات و نيز حفظ خانه از سرما و گرما. ويژگي منحصر به فرد آن سبك معماري و گچ بريهايش ميباشد. قسمتي از بنا به بنياد سهراب سپهري تعلق گرفته است.
حمام سلطان اميراحمد
در مجاورت با امامزاده سلطان اميراحمد ميباشد. بناي اوليهي حمام به دوره سلجوقيان و بناي امروزه آن به دوره قاجار برميگردد. حمام امير احمد ۱۱۰۲ مترمربع وسعت دارد و از ۲ بخش كوچك و بزرگ شامل بلوخان، سردر ورودي، هشتي، راهروهاي ارتباطي، سربنيه ، ميان در، گرم خانه، خزينه، صفه شاه نشين، اتاق نظافت، تون گربه رو، دستك، برف انداز، جام خانه و چاه خانه ميباشد. از ويژگي منحصر بفرد حمام بام گنبدي شكل با شيشههايي از جنس عدسي محدب، گچ بريها و كاشيكاريهاي فيروزهاي حمام ميباشد.
باغ فين و حمام فين
باغ فين در دوره شاه عباس اول صفوي ساخته شده است. بخشهاي ديگر باغ از جمله اتاق شاه نشين، خلوت كريمخاني، حمام سلطنتي، موزه ملي در دورههاي بعد ساخته شدهاند. برخي منابع از غياثالدين جمشيد كاشاني و برخي ديگر از شيخ بهايي به عنوان طراح باغ نام بردهاند. درختان چنار و سرو قد برافراشته با قدمت حدود ۵۰۰ سال در كنار چشمه پاك و تغيير ناپذير سليمانيه به فضاي تاريخي و فرهنگي باغ آرامشي صد چندان بخشيدهاند.
حمام فين در بخش جنوبي باغ فين واقع شده است. از دو حمام كوچك و بزرگ كه هر يك شامل ورودي، گرمخانه، آبنما، خزينه، محل نظافت و سر بينه ميباشند. حمام كوچك همزمان با باغ فين ساخته شد و به علت قتل اميركبير در ۱۲۳۰ هـ.ش. مشهور است.
حمام بزرگ در دوره فتحعلي شاه قاجار ساخته شده است كه داراي راهروهاي زيادي با معماري زيبا ميباشد.
