روستاي مرق
كاشان از طرف غرب به روستاي قالهر از طرف شمال به ييلاق. روستاي اسحاق‌آباد و صحراي نشلج از طرف جنوب به روستا‌هاي ويدوج ازوار ويدجا و از طرف شرق با ۱۲ كيلومتر فاصله به مزرعه خنچه در مسير كاشان محدود مي‌شود.
مرق روستايي كوهستاني، سرسبز و خوش آب و هوا با چشمه‌ها و رودخانه‌هاي فراوان زادگاه و آرامگاه حضرت قطب العارفين محمد ابن حسن خوزه مرقي – بابا افضل مي‌باشد.
موقعيت جغرافيايي روستاي مرق
روستاي مرق از توابع شهرستان کاشان، بخش برزک و مرکز دهستان باباافضل در غرب شهرستان در طول جغرافيايي۱۰، ۵۱ و عرض جغرافيايي ۵۲، ۳۳ در يک منطقه کوهستاني و در فاصله ۳۰کيلومتري شهر کاشان واقع شده است. اين روستا از شمال به روستاي اسحاق‌آباد و از جهات غرب و جنوب به ارتفاعات و از شرق به روستاي ساديان و جاده ارتباطي کاشان- تقاطع تهران اصفهان محدود مي‌شود.
در اين منطقه کشاورزي بيشتر به صورت باغداري انجام مي‌پذيرد. بيشتر آب موجود در رودخانه ناشي از آبدهي چشمه‌هاي اشردون، سپر، لنج‌لواده و سارمون مي‌باشد. دسترسي به روستاي مرق از طريق کاشان و از مسير جاده کاشان – راوند – ساويان – مرق به طول ۴۰ کيلومتر که تماماً مسير آسفالته مي‌باشد امکان پذير است.
پيشينه تاريخي روستا
در خصوص قدمت روستا اقوال گوناگوني وجود دارد که هريک حکايت از سابقه طولاني سکونت در اين روستا دارد. عده‌اي قدمت روستا را به زمان اسکندر مقدوني نسبت مي‌دهند و دليل آنرا سکه‌هاي طلاي مکشوفه از قبرستان متروکه محله دروازه مي‌دانند. به استناد کتاب بوستان مرق چندين سال پيش هنگام حفاري در اين محله يک ظرف گلي کشف مي‌شود که سکه‌هاي مذکور درآن به تعداد ۸۰۰ عدد بوده است.
وجود مدفن شاعر صاحب‌نام و پر‌آوازه قرن هشتم هجري، حکيم افضل‌الدين مرقي معروف به (بابا افضل) در اين روستا از ديگر دلايل قدمت اين روستاست. زمان تولد اين شاعر را سال ۵۸۳ و درگذشت آن را در سال ۶۶۶ الي ۶۶۷ هجري قمري ذکر کرده‌اند. او تمام عمر خود را در اين روستا گذرانده است. نقل شده اين شاعر در عصر خواجه نصيرالدين طوسي و هلاکوخان مي‌زيسته و بعضي خواجه نصير را شاگرد بابا افضل دانسته‌اند، در کتاب بوستان مرق به نقل از استاد نفيس آمده؛ «خواجه‌نصير نام او را شيخ افضل‌الدين محمد‌بن حسن‌المرقي المعروف بالقاشي آورده است.
مدفن او داراي بقعه‌اي است که زمان ساخت بقعه و مجموعه آن شامل گنبد هرمي شکل، ايوان و فضاهاي جانبي آن را به زمان صفويه نسبت مي‌دهند. همچنين وجود درخت سرو کهنسال در حيات مسجد جامع که سابقه آنرا به پيش از دوران زندگي بابا افضل نسبت مي‌دهند، گواه ديگري برقدمت اين روستاست. اعتقاد براين است که دربهاي مقبره باباافضل را از چوب‌هاي اين درخت ساخته‌اند.
بناهاي تاريخي روستاي مرق
– ۱مسجد جامع روستا
بناي اوليه اين مسجد به علت قدمت زياد و فرسودگي در سال ۱۳۶۵تخريب و در سال ۱۳۶۸ اقدام به نوسازي آن گرديد. در حال حاضر اين مسجد فاقد ارزش تاريخي است اما يک اصله درخت سرو بزرگ وکهنسال در صحن مسجد وجود دارد که اهالي قدمت آن را قرن هفتم هجري مي‌دانند.
-۲بقعه باباافضل
مزار و بقعه شاعر و عارف بزرگ افضل‌الدين محمد مرقي واقع در منتهي‌اليه شمال غربي روستا بر فراز تپه‌اي کم‌ارتفاع و در خارج از محدوده وضع روستا قرار دارد.
اصل اين بنا متعلق به دوران مغول (قرن هفتم هجري) است که در دوران‌هاي بعد به‌ويژه دوره صفويه الحاقاتي بدان اضافه گرديده است. اين بقعه داراي صحني وسيع و گنبدي هرمي پوشيده از کاشي‌هاي هفت‌رنگ است که بر پايه‌اي منشوري استوار است و از رأس گنبد تا کف آرامگاه در حدود ۲۵ متر است. مرقد باباافضل داراي صندوقچه چوبي مشبک به طريق «آلت و لغت« مورخ ۹۱۲ است که از بهترين نمونه‌هاي هنر دوران صفوي به‌شمار مي‌آيد. محراب گچ‌بري منقوش و زيباي ضلع جنوبي بقعه که در پيرامون آن کتيبه‌اي به خط ثلث بسيار خوش موجود است، از آثار جالب هنر عصر مغول است.
مساحت مجموعه اين بقعه در حدود ۴۵۰متر‌مربع است که توسط ميراث فرهنگي تحت حفاظت و نگهداري قرار دارد.
وجود اين بقعه در اين روستا يکي از عمده‌ترين دلايل توجه گردشگران و اهالي فرهنگ و عرفان به اين منطقه است و تاثير فراواني بر آن داشته است.
در داخل اين بقعه دو قبر ديده مي‌شود که يکي مرقد افضل‌الدين و ديگري به نام پادشاه زنگ شهرت دارد. بنابر روايات، پادشاه زنگ هنگام سير و سياحت در برخورد با افضل‌الدين مجذوب و مريد وي شده و تا آخر عمر در خدمت بابا زيسته و پس از مرگ در جوار مرقد او دفن گرديده است.
