جنگل‌های هیرکانی زیرپای گردشگران
جنگل‌هاي هيركاني از مهم‌ترين جنگل‌هاي پهن‌برگ جهان، از منطقه هيركانی آذربايجان در حاشيه درياي خزر آغاز و تا استان گلستان در ايران امتداد مي‌يابد. مساحت آن حدود ۵۵ هزار كيلومتر مربع است و ۲۰هزار هكتار آن سهم آذربايجان و نزديك ۸/۱ ميليون هكتار آن سهم ايران است. جمهوری آذربایجان درخواستی را مبنی بر ثبت جهانی جنگل کاسپینی-هیرکانی به یونسکو ارائه کرده بود اما به دلیل اینکه سهم اندک جمهوری آذربایجان، ثبت‌جهانی این اثر به تنهایی به‌نام آذربایجان ممکن نیست. مقامات فرهنگی ایران پیشنهادی مبنی بر ثبت مشترک این اثر طبیعی با جمهوری آذربایجان را مطرح کردند ولی تاکنون این امر به دلیل اختلافات دو‌طرف میسر نشده است. اين جنگل با قدمت ۴۰ ميليون سال يكي از ارزشمندترين جنگل‌هاي جهان به‌شمار مي‌آيد و از آن به‌عنوان موزه طبيعي ياد مي‌شود. جنگل‌هاي هيركاني با وجود قدمت و اهميتي كه دارند، همواره در معرض تهديدات بسياري قرار گرفته‌اند. اين تهديدات به حدي جدي هستند كه تعداد اين جنگل‌ها را در يك دوره ۴۰ ساله از سه ميليون هكتار به ۸/۱ ميليون هكتار كاهش داده‌اند.
کارکنان ناسا دیرزمانی است به این نتیجه رسیده‌اند که مهم‌ترین فایده رفتن به فضا این است که از طریق آن به زمین نگاه کنیم. اینکه چه مقدار از تالاب‌ها خشک شده و جنگل‌ها و مراتع از بین رفته است بخشی از ماموریت‌های این سازمان است. کشور ایران سالانه بین یک تا ۵/۱ درصد از جنگل‌های هیرکانی خود را از دست می‌دهد. این نتیجه از طریق مقایسه عکس‌ها و فیلم‌هایی صورت می‌گیرد که در سال‌های مختلف از این مناطق توسط ناسا گرفته شده است. اگر سالانه ۵/۱ درصد این جنگل‌ها را از دست بدهیم ظرف ۷۵ سال آینده دیگر هیچ جنگلی در این اقلیم باقی نخواهد ماند.
اثرات هجوم گردشگران بر جنگل‌های هیرکانی
شواهد نشان از این دارند که جنگل‌های ایران در حال کم شدن هستند و هجوم گردشگران تخریب و آسیب آن را شدت می‌بخشد.
کوبیدگی خاک یکی از مهم‌ترین اتفاق‌ها در هجوم گردشگر به مناطق جنگلی است. این اتفاق منجر می‌شود که آب به‌درون خاک نفوذ نکند و نفوذ‌پذیری خاک کم شود. همچنین میزان تنفس ریشه‌ها را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در نتیجه رشد درختان نیز تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر پوشش کف جنگل‌ها که گیاهان علفی هستند آسیب می‌بیند و از بین می‌رود.
این آسیب‌ها تجدید حیات جنگل را با مخاطره مواجه می‌سازد. برگ‌هایی که از درختان می‌ریزند دیگر قادر به جوانه‌زدن و رشد مجدد درخت نمی‌شوند. این اتفاق باعث می‌شود در مناطقی که گردشگرها به‌طور متراکم حضور دارند سن جنگل‌ها بالا برود و پوشش گیاهی جوان از دست برود. جنگل‌ها نیز مانند جامعه نیاز به هرم سنی دارند و اگر در نقطه‌ای عمر درختان بالا رود و درختان جدید و کم سن وجود نداشته باشد، پایداری از بین می‌رود و اکوسیستم تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
راهکار‌ها برای حفاظت از جنگل‌ها
از جمله راهکارهایی برای حفاظت از منابع محیط‌زیست در برابر هجوم گردشگران مشخص شدن ظرفیت گردشگری هر منطقه است تا از هجموم و تخریب‌ها کاسته شود. همچنین باید تراکم حضور گردشگران از روی برخی نقاط برداشته شود و فرهنگ حضور آنها به‌صورت طبیعتگردی سبز و پایدار در‌آید. حضور با تعداد کمتر، بدون وسیله نقلیه و با رعایت نکات محیط زیستی راهکار کمتر کردن آسیب به محیط زیست این منطقه است.
تغییر اقلیم، خشکسالی‌های پی‌در‌پی، آفت‌ها و بیماری‌ها، تغییر کاربری اراضی جنگلی و ده‌ها دلیل دیگر سبب شده که این روزها همه متخصصان محیط زیست در مورد وضعیت بحرانی جنگل‌های کشور هشدار دهند ما نمی‌توانیم درختانی را بکاریم تا جایگزین جنگلی شوند که ۳ میلیون سال پیش در دوران سوم زمین‌شناسی به‌وجود آمده است. وظیفه جنگل حفظ محیط زیست و تصفیه هوا، اشباع و ذخیره کردن آب، ایجاد سبزی و نشاط در طبیعت است. یک هکتار جنگل در سال ۵/۷ تن ریزگرد را می‌بلعد و علت اصلی فرسایش خاک و بیابان‌زایی در ایران جنگل‌زدایی است و اگر جنگل از بین برود تمام ایران بیابانی بدون آب و آبادانی می‌شود.
مطالب دیگر در حوزه گردشگری را درتوریسم پرس دنبال کنید.
