جاده گردي با طعم تاريخ

مروري به مشخصه‌هاي جاده چالوس، يکي از زيباترين جاده هاي دنيا

جاده گردي با طعم تاريخ

جاده چالوس احتمالاً خاطره‌انگيزترين جاده ايران است. فارغ از اينکه اين جاده از کجا شروع و به کجا ختم مي شود و راه مواصلاتي چه شهرهايي است، نامش در خاطره جمعي اکثر ايرانيان، مترادف طراوت، سرسبزي، تفريح و خوشگذراني است. دقت در مشخصه هاي جاده چالوس، بخشي از تعاريف هويتي جاده ها را تغيير مي دهد. اين جاده نه صرفا به عنوان محور مواصلاتي دو نقطه جغرافيايي که خودش يکي از جدي ترين مقاصد گردشگري کشورمان است. به همين منظور بد نديديم در گزارشي که مي خوانيد، مروري کنيم به تاريخچه، جاذبه‌ها و قابليت‌هاي گردشگري جاده کرج-چالوس.

از جاذبه‌هاي مهم جاده چالوس وجود رودخانه کرج به موازات آن است. در ميانه آن سد کرج يا اميرکبير خودش يک درياچه زيبا ساخته است که به تنهايي يک مقصد گردشگري جالب توجه است. در اين ميان روستاهاي دلپذير اين جاده مي‌تواند محل خوبي براي گردشگري باشد.جاده چالوس از شمال به استان مازندران شهرستان چالوس، از شرق به شهرستان تهران و شميرانات، از غرب به منطقه طالقان و از جنوب به شهر کرج متصل است. جاده چالوس از قديم الايام اصلي‌ترين راه ارتباطي بين پايتخت و سواحل شمال کشور هم هست. دانستن اينکه درياي خزر يکي از مهم‌ترين مقاصد گردشگري مردم ايران خصوصا تهران‌نشينان است، خود اهميت جاده چالوس را بيشتر هم مي کند.

 جاده چالوس، خودش مقصد است

جاده چالوس تنها يک جاده معمولي نبوده و خودش پر از ديدني‌ها و مراکز گردشگري است. همين موضوع باعث مي‌شود جاده چالوس را بتوان به مثابه يک مقصد گردشگري در نظر گرفت. به نوعي مي‌توان گردشگري جاده‌اي را در جاده چالوس تجربه کرد.

وجود رودخانه و باغ‌هاي زيباي حاشيه آن و همچنين آبشار‌ها و چشمه‌هاي حاشيه کوهستان پيست اسکي خور، چشمه وله در فاصله ۲ کيلومتري گچسر در روستاي وله،  تپه شنستون، قلعه دزدبند، کاخ شهرستانک، امامزاده سپهسالار، غار يخ مراد در روستاي کهنه ده، غارهاي ري زمين و سيراچال و کاخ‌ها و قلعه‌هاي قديمي دوران ساسانيان، همچنين پيست اسکي ديزين و روستاهاي زيبايي همچون خور، گچسر، شهرستانک و باغ زيباي لاله‌ها، از ديگر مناطق ديدني جاده چالوس است. از نکات جالب ديگر اين که جاده کرج ـ چالوس در هر فصل رنگ خاص خودش را دارد. در بهار رنگ شاد شکوفه‌ها، در تابستان سرسبز، در پاييز زرد و نارنجي و در زمستان سفيد. گاه تضاد رنگ‌ها همزمان با هم منظره‌هاي بکر و باشکوه مي‌سازند.

براساس آمار رسمي منتشر شده از طرف سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، در سال بيش از ۱۳ ميليون گردشگر داخلي و خارجي از جاده چالوس مي‌گذرند. در جاده چالوس آثار باستاني با معماري‌هاي جالب توجه بسياري وجود دارد؛ ازجمله بقاياي قلعه‌ها و دژهاي استواري مثل شاه دژ، قلعه دختر شهرستانک، قلعه تنگه کسير، قلعه ري زمين و امامزاده‌هاي تاريخي با معماري جالب توجه.

 تاريخ جاده چالوس

جاده چالوس با نام قديمي جاده ۵۹، از شهر کرج در استان البرز شروع و به شهر چالوس در مازندران وصل مي‌شود. محور چالوس ـ کرج از بي‌نظيرترين مناظر و چشم‌اندازهاي بکر و طبيعي و از پرطرفدارترين مسيرهاي منتهي به شمال کشور است.  تا اواخر دوره قاجار، جاده‌اي بين کرج ـ چالوس وجود نداشته و تنها يک مسير خاکي و مالرو، راه دسترسي به روستاهاي اين منطقه را تشکيل مي‌داده است.

در دوره پهلوي اول، رضاشاه امر به احداث جاده ماشين‌روي چالوس داد. مبناي کار هم همان جاده معروف ناصرالدين‌شاهي بود، زيرا مهندسان فرنگي دوره ناصري کوتاه‌ترين راه ممکن را جهت رسيدن به چالوس انتخاب کرده بودند، اما به دليل اين‌که بنا بر اين بود که جاده ماشين رو شود، بايد تغييراتي در مسير قبلي مي‌دادند و ازجمله اين‌که مسير از شهر کرج شروع مي‌شد، نه از شهرستانک که ابتداي مسير شاه قاجار بود. زيرا مسير شهرستانک براي حرکت ماشين بسيار سخت و صعب‌العبور به حساب مي‌آمد. ساخت اين جاده با آن امکانات محدود و سردي هواي منطقه چالوس تنها چهار سال به طول انجاميد. اين جاده در سال ۱۳۱۲ به دست رضا شاه افتتاح مي‌شود، اما جاده چالوس پنج ماه از سال ـ به دليل کوهستاني بودن و آب و هواي منطقه ـ غيرقابل تردد بود. بنابراين ساخت تونل کندوان آغاز شد. اين تونل ۱۸۸۶ متر طول و ۵ تا ۷ متر عرض و ۶ متر ارتفاع دارد.

با ساخت اين تونل ۱۳ کيلومتر از مسير کرج به چالوس کاسته شد، چون پيش از اين براي طي اين مسير بايد کوه دور زده مي‌شد. تونل کندوان در سال ۱۳۱۸ به بهره‌برداري رسيد. براي ساخت اين جاده تونل‌ها و پل‌هاي طولاني بسياري ساخته شده که با توجه به زمان ساخت آنها در دوره رضاشاه پهلوي کار و زحمت زيادي لازم داشته‌ است. گفتني است عمليات تعريض جاده چالوس که از سال ۱۳۷۴ روي تونل آغاز شد، با امکانات و ماشين آلات مدرن امروز بيش از هفت سال به طول انجاميد.

تونل کندوان تا دهه ۶۰ فقط يک لاين داشت و در دو طرف تونل چراغ سبز و قرمز نصب شده بود و راهداران با استفاده از تلفن در دو سمت تونل مسير را کنترل کرده و چراغ‌ها را قرمز و سبز مي‌کردند. در روزهاي شلوغ حتي تا نيم ساعت هم چراغ قرمز طول مي‌کشيد و در صورتي که ماشيني در تونل خراب مي‌شد ممکن بود باعث ساعت‌ها معطلي شود.

آزادراه تهران ـ شمال که طي ساليان گذشته به يک پروژه افسانه‌اي و غيرقابل نتيجه مبدل شده است، راه ايمن و مکانيسم مطمئني براي پيشگيري از ويراني اين جاده تاريخي در اثر تردد زياد وسايل نقليه موتوري و حفظ آن به مثابه يک ميراث ملي بود که البته تحقق و بهره‌‌برداري از آن طي اين سال‌ها به آرزويي محال بدل شده است.

جاده‌اي که بايد موزه گردشگري شود

جاده‌اي که قدمتي نزديک به يک قرن دارد و براي بسياري از ايرانيان خاطره‌انگيز است بايد به عنوان يک ميراث انساني و فرهنگي پاس داشته شود. از طرف ديگر ترافيک‌هاي سنگين و نامطلوب بودن برخي نقاط اين مسير مي‌تواند مشکلات متعدد، بسته شدن‌هاي متوالي و ناامني اين محور براي مسافرت به وجود بياورد. اگر اتوبان تهران ـ شمال زودتر افتتاح شود، جاده چالوس مي‌تواند تبديل به يک جاده موزه و يک ميراث گردشگري و فرهنگي شود و تنها کساني وارد آن شوند که قصد تفريح و گردش در خود جاده را دارند.

مطالب دیگر در حوزه گردشگری را درتوریسم پرس دنبال کنید.