تا چه قبول افتد و چه در نظر آید
ایران با پیشینه چند هزار ساله دریانوردی یکی از قدیمی‌ترین سازندگان کشتی در جهان به شمار می‌رود. به جرئت می‌توان گفت که ایرانیان نخستین گروه‌های اجتماعی روی زمین هستند که موفق شدند با شیوه‌های ابتدایی و استفاده از چوب و شاخه درختان ،قایق‌هایی را برای حرکت کردن در روی آب بسازند. همچنین ایرانیان از نخستین دریانوردانی بودند که با انجام اکتشافات دریایی از هند و یمن و مصر گذشتند و از طریق آبراه سوئز به مدیترانه رسیدند.
آثار به جا مانده از روزگار هخامنشیان نشان می‌دهد ایرانی‌ها در نخستین جنگ دریایی با یونانی‌ها برای انتقال صدها هزار سرباز از قایق و شناور استفاده کردند. در این زمینه کهن‌ترین سند دریانوردی، گویچه‌ای از گل پخته است که در کندوکاوهای منطقه چغامیش در خوزستان به دست آمده و باستان‌شناسان آن را به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد نسبت داده‌اند. این تصویر نمایشگر یک جنگ دریایی است که گویا در رودخانه‌های داخلی روی داده است. بد نیست اشاره کنیم که حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه بارها از کشتی‌سازی ایرانیان سخن به میان آورده است. ناگفته نماند ساخت تجهیزات و کمک‌ناوبر دریایی توسط ایرانیان هم در دنیا زبانزد عام و خاص است.
متأسفانه به مرور زمان در طول تاریخ بر اساس فراز و نشیب‌های سیاسی و اجتماعی و بی‌تدبیری حاکمان، صنعت کشتی‌سازی و کشتیرانی در ایران کم‌رنگ و حتی در بسیاری از مقاطع تاریخی به بوته فراموشی سپرده شد اما در دوره افشاریه، نادرشاه به ساختن کشتی در سواحل مازندران و بوشهر همت گماشت و برای این کار دستور داد چوب درختان را از شمال کشور به جنوب منتقل کنند. در سال‌های بعد امیرکبیر از جمله سیاست‌مدارانی است که در دوره صدارت او کشتی‌سازی دوباره از رونق خاصی در کشور برخوردار شد اما آن هم مقطعی و زودگذر بود.
کشتی‌سازی به شیوه امروز از سال ۱۹۶۰ میلادی در جهان آغاز شد که ساخت کشتی به طور رسمی در ایران به سال ۱۳۵۲ یعنی یک سال زودتر از کره‌جنوبی بر می‌گردد.
در این راستا بررسی‌های کارشناسانه و پژوهش‌های متعددی که انجام شده نشان می‌دهد بسیاری از کشورهایی که در زمینه ساخت کشتی نمره قابل قبولی گرفته‌اند، ابتدا سنگ بزرگ ساخت کشتی‌های بزرگ را بر نداشته‌اند بلکه از ساخت شناورهای کوچک یا تعمیر آنها شروع کرده و در نهایت به نتیجه دلخواه در ساخت کشتی‌های غول‌پیکر دست یافته‌اند. برای مثال سنگاپور تعمیرات را سرلوحه کار خود قرار داده و همه ساله بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ فروند کشتی را تعمیر و درآمد هنگفتی کسب می‌کند. این کشور در سال‌های اخیر در کنار تعمیرات به ساخت سکوهای نفتی روی آورده است. مالزی که در مجاورت سنگاپور قرار دارد همین مسیر را طی کرده است. ویتنام در یاردهای تعمیراتی افراد مختلفی را آموزش داد و پس از ۱۰ سال، تعمیرکاران خبره را وارد صنعت ساخت کشتی کرد. چین و کره‌جنوبی و ژاپن نیز از همان اول با احداث حوضچه‌هایی برای تعمیر و تداوم ساخت کشتی‌های کوچک، امروزه به جایگاهی رسیده‌اند که حرف اول را در ساخت کشتی‌های بزرگ می‌زنند. کشورهای امارات، کویت و بحرین نیز صنعت تعمیر کشتی را برای فعالیت انتخاب کرده‌اند. ایتالیا نیز علی‌رغم سابقه فراوان در صنعت دریانوردی و ساخت کشتی‌های مسافری لوکس، همچنان دست از مقوله تعمیرات بر نداشته است. در این میان کشورهای اسپانیا، رومانی، لهستان و آلمان نیز هر چند به ساخت کشتی‌های مسافری علاقه‌مند شده‌اند اما همچنان به مبحث تعمیر کشتی وفادار مانده‌اند.
با این توصیف متأسفانه در کشور ما بحث ساخت کشتی سال‌هاست محل مناقشه، بحث و گفت‌وگو است. از یک سو عده‌ای معتقدند کشتی‌سازان ما در ساخت کشتی‌های بزرگ به نتیجه مطلوب نرسیده‌اند و بهتر است تعمیرات و یا ساخت کشتی‌های کوچک را برای فعالیت برگزینند اما از سوی دیگر عده‌ای اصرار دارند ایران توانایی ساخت شناورهای بزرگ حتی گازبر را نیز دارد اما اگر بخواهیم منصفانه به دستاوردهایی که تاکنون در این زمینه نصیب حوزه دریا شده است نگاه کنیم به راحتی متوجه می‌شویم که ساخت کشتی‌های بزرگ در کشور با موفقیت چندانی همراه نبوده است. کارشناسان دسته اول اعتقاد دارند می‌توان از یک تعمیرکننده خوب به یک کشتیساز برتر تبدیل شد. چرا که زیرساخت‌های لازم برای ساخت کشتی‌های سایز بزرگ در کشور مهیا نیست و امروزه شواهد و قرائن جهانی حاکی است که لازمه کشتیساز شدن آن است که ابتدا یک تعمیرکننده خوب باشیم..
با این توصیف
ایا بهتر نبود به جای متهم کردن یکدیگرو انداختن توپ به زمین طرف مقابل ، مسیر ساخت کشتی های کوچک مسافری و تعمیرات را انتخاب می کردیم تا از یک سو مردم بنادر و جزایر کشور با مشکل کمبود وسیله نقلیه مواجه نباشند و از سوی دیگر وجود کشتی های مرغوب مسافری به رونق گردشگری کمک کند . البته به خوبی میدانیم برای عده ای در روی یک پاشنه می چرخد.
تا چه قبول افتد و چه درنظر آید …..
مطالب دیگر در حوزه گردشگری را در توریسم پرس دنبال کنید.
