تالاب‌ها، جاذبه گردشگری یا منبع گرد و غبار
تالاب‌ها در صورت رعایت موازین زیست‌محیطی، به مراکز گردشگری و منبع درآمد افراد محلی تبدیل می‌شوند
حتما تاکنون داستان‌های پریان را بسیار شنیده‌اید. پرنسس زیبارویی که تبدیل به عجوزه می‌شود، زن جوانی که در اثر طلسم به دیوی وحشتناک تبدیل می‌شود و بر سرش مارهای بسیار می‌رویند، دیوی که با یک نگاه شما را به سنگ تبدیل می‌کند.
این داستان‌ها به‌طور کلی حاوی پیام‌های اخلاقی هستند، ممکن است آنها نیاز به مراقبت و رسیدگی داشته باشند و یا اینکه عمل اشتباهی انجام داده و جزای آن را می‌کشند. تالاب‌های زیبای ما نیز در اثر بی‌توجهی، سهل‌انگاری و تخریب محیط‌زیست به‌جای پرورش مرغ‌ها و ماهی‌ها، نیلوفر و گل‌های زیبا؛ گرد و غبار و آلودگی پرورش می‌دهند. تالاب‌ها نیازمند مراقبت و توجه ما هستند، در غیر این‌صورت طبیعت انتقام نابودی آنها را با تبدیل آنها به مراکز گرد و غبار از ما خواهد گرفت و خواهید دید که افسانه‌های پریان چندان هم دروغ نبوده‌اند. شما می‌توانید در تالاب‌ها تفریح کنید، از زیبایی آنها لذت ببرید و معیشت مردم بومی را با سفر به آنجا تامین کنید اما اگر گردشگران به تخریب آنها پرداخته و یا مردم محلی با کشاورزی و بی‌مبالاتی تالاب‌ها را خشک کنند، از آن گرد و خاک مضر درو می‌کنند. تصمیم با مدیران و مسوولان گردشگری و محیط زیست است که تالاب زیبا می‌خواهند و یا مرکز آلودگی که مهار آن میلیون‌ها ریال برای آنها هزینه دربر خواهد داشت.
تالاب‌ها اگر تخریب و نابود نشوند، جاذبه‌های گردشگری مناسبی هستند که می‌توانند گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کرده و درآمدزایی خوبی برای گردشگری کشور و جامعه محلی داشته باشند.
به عقیده کارشناسان فعالیت گردشگری در تالاب‌ها نیازمند برنامه‌ریزی و الگوی مناسب است اما استفاده گردشگری از تالاب‌ها و درآمدزایی برای مردم بومی مستلزم آن است که در کنار تالاب‌ها کشاورزی نکرده و به خشک شدن تالاب‌ها دامن نزنند.
برنامه‌ریزی جامع گردشگری تالاب‌ها
به عقیده کارشناسان اگر گردشگری تالاب‌ها فعال شده و سهم مردم بومی و موارد زیست‌محیطی رعایت شوند، نه‌تنها ضرری برای تالاب‌ها دربر ندارند بلکه موجب حفظ آنها نیز می‌شوند چراکه جامعه محلی از منبع درآمد خود به خوبی حفاظت خواهد کرد. البته برای اینکار به الگوی مناسب و برنامه‌ریزی جامع و طولانی‌مدت نیاز است.
بابک مغازه‌ای، دبیرکارگروه تالاب و گردشگری پایدار در کمیته ملی کنوانسیون رامسر گفت: بزرگ‌ترین مشکل تالاب‌های کشور کم‌آبی است. متاسفانه در ایران حقابه‌های (حق‌آب) تالاب‌ها را رعایت نمی‌کنیم.
او افزود: به‌طور کلی حقابه به این معناست که باید سهمی از مجموع آب قابل استحصال وارد تالاب‌ها شده و موجب بقای تالاب‌ها شود. تالاب‌های مهم کشور مانند تالاب شادگان، تالاب بحرگان، تالاب میغان و دریاچه ارومیه اکنون در خطر نابودی به‌سر می‌برند.
مغازه‌ای درباره اثرات زیست‌محیطی نابودی تالاب‌ها اظهار کرد: در صورت نابود‌شدن تالاب‌ها می‌توان آنها را منبع تولید گرد و غبار دانست.
او ادامه داد: متاسفانه اکنون منابع زیرزمینی کاهش یافته و یا از بین رفته‌اند، مردم بومی نیز به‌جای مراقبت از تالاب‌ها به کشاورزی در اطراف آن پرداخته و به خشک شدن تالاب‌ها کمک می‌کنند.
او درباره اثرات مثبت و منفی گردشگری بر روی تالاب‌ها بیان کرد: اگر سهم مردم بومی در آن لحاظ شود و موارد زیست‌محیطی رعایت شوند، گردشگری نه‌تنها ضرری برای تالاب‌ها نخواهد داشت، بلکه می‌تواند عاملی برای حفاظت آن به‌شمار رود، چراکه تبدیل به منبع درآمد مردم بومی شده و از محیط‌زیست آن مراقبت می‌کنند.
او در ادامه درباره کنوانسیون رامسر اظهار کرد: این کنوانسیون نخستین پروژه رسمی از فعالیت‌های زیست‌محیطی در جهان است اما ما استفاده چندانی از آن نکرده و به آن توجه نمی‌کنیم. طبق این کنوانسیون هر تالاب بین‌المللی در دنیا با پیشوند رامسر سایت، به ثبت جهانی می‌رسد.
مغازه‌ای عنوان کرد: متاسفانه تاکنون به گردشگری تالاب‌ها نیز به‌طور حرفه‌ای پرداخته نشده و برای استفاده گردشگری از تالاب‌ها در ابتدای راه هستیم.
به عقیده او برای فعال کردن گردشگری تالاب‌ها باید برنامه‌ریزی درازمدت و جامع داشته باشیم. مغازه‌ای افزود: اکنون به‌دنبال ایجاد یک الگوی گردشگری قوی در حوزه تالاب‌ها هستیم که قابلیت تعمیم داشته و برای تالاب‌های مختلف قابل استفاده باشد.
دبیرکارگروه تالاب و گردشگری پایدار در کمیته ملی کنوانسیون رامسر ادامه داد: یکی از مواردی که در گردشگری تالاب‌ها همواره لحاظ می‌شود، وجود مراکز بازدیدکنندگان تالاب‌های حفاظت‌شده جهان است. این مراکز توضیحات لازم را به گردشگران پیش از بازدید از تالاب‌ها ارائه می‌دهند و گردشگران پس از دریافت آموزش‌های مورد‌نیاز به دیدن تالاب‌ها می‌روند. در ایران نیز این مراکز وجود دارند اما به‌صورت پراکنده فعالیت می‌کنند و نیاز به استانداردسازی دارند.
مغازه‌ای افزود: پس از دستیابی به الگوی مورد‌نیاز برای گردشگری تالاب‌ها برنامه‌ریزی‌های لازم را برای گردشگری آنها در‌نظر خواهیم گرفت.
