قلعه مارکوه ؛ راوی هزار ساله رازهای ماندگاری رامسر
از دیر باز میل و رغبت انسان برای فرار از پستی و قرار گرفتن در ارتفاع
و از طرف دیگر حس قدرت و امنیتی که نقاط مرتفع در ذهنش ایجاد
می کرد ، آنان را به سمت ساخت دژها و قلعه ها در نقاط مرتفع سوق
می داد . این میل از گذشته تاکنون با انسان بوده ، اگر چه امروزه خود
را در ساخت برج ها و آسمان خراش ها نشان می دهد.
قلعه یا دژ شامل مجموعه ای از بناها با برج ها و باروهای مستحکمی
است که در گذشته در مرتفع ترین نقطه اطراف شهر ساخته می شد.
یکی از مهم ترین دلایل ساخت این قلعه ها در نقاط مرتفع علاوه بر
تسلط کامل مدافعان بر مهاجمان ، شیب های تند تپه ها یا کوه ها بود
که امکان دسترسی دشمن به قلعه را دشوار می کرد.
قلعه تاریخی مارکوه هم در ارتفاع ۵۰۰ متری از سطح دریا و بر فراز کوهی
با همین نام قرار دارد ، قلعه ای که با وسعت دید و چشم انداز ۳۶۰
درجه ای ، گردشگران را به تماشای پهنه وسیعی از دریا ، کوه و جلگه
و جشنواره ای از رنگ ها در طبیعت دعوت می کند.
شهرستان رامسر از نظر تاریخی علاوه بر مجموعه موزه ای و کاخ مرمر
در دوران پهلوی ، میراث های تاریخی دیگری هم دارد که نمونه بارز آن
قلعه مارکوه در ۶ کیلومتری شرق شهر رامسر و سه کیلومتری ساحل
دریا در شهرکتالم است.
برای رسیدن به این مکان تاریخی و صعود به قله مارکوه باید از ۳۲۰ پله ای
که در ضلع جنوبی آن و در روستای ‘ طلارسر ‘ قرار گرفته، استفاده کرد.
ارتفاع کم پله های مارپیچ بتنی و عبور از میان انبوه درختان با پوشش
گیاهی زیبا و بوته های شمشاد جنگلی و گل سنگ ها ، پله نوردی را
لذت بخش می کند.
پس از پیمودن اندکی از این مسیر ، علاوه بر نمایان شدن منظره چشم
نواز دژ و باروی سنگی قلعه ، منظره شهر ، دریا و زمین های سبز
شالیکاری کتالم و رامسر خستگی مسیر را از تن به در و لذت پله نوردی
را دلچسب تر می کند.
وجه تسمیه نام این قلعه
در مورد نام قلعه مارکوه ، نظرهای گوناگونی وجود دارد ؛ عده ای وجود
مار در این کوه را علت نامگذاری آن می دانند . البته با توجه به این که
در گویش محلی استفاده از کلمه فارسی ‘مار’ رایج نبوده، احتمال درست
بودن این وجه تسمیه بسیار کم است.
عده ای دیگر از محققان هم انتخاب نام قلعه مارکوه را مربوط به آیین
مهرپرستی پیش از اسلام می دانند و معتقدند کلمه مار در اینجا همان
مادر به گویش محلی است و با توجه به این که بسیاری از کلمات امروزی
در گویش محلی ریشه در کلمات آیین مهرپرستی دارد، می توان گفت که
در اینجا هم مار به معنی مادر اشاره به مهر یا میترا دارد. این محققان
نتیجه می گیرند که احتمالا این کوه از جایگاه مقدسی هم در میان مردمان
آن دوران برخوردار بود.
قدمت قلعه مارکوه
یک باستان شناس در خصوص قلعه مارکوه کتالم رامسر گفت : بر اساس
آنچه که در کاوش های بهار سال ۸۲ از این قلعه به دست آمد مانند ابزار
یراق اسب ها ، پیکان ها ، نیزه ها و غیره ، این قلعه کاملا کاربرد نظامی
داشته است.
بابک ناصری که یکی از اعضای تیم کاوش در همان سال بود ، افزود : این
قلعه به عنوان یک دژ استراتژیک منطقه در دوره اسلامی و قرون سوم،
ششم و هفتم هجری قمری شناخته می شد.
وی با بیان اینکه نظرات متفاوتی در مورد قدمت این بنا وجود دارد ، توضیح
داد : مصالح به کار رفته در این بنا متشکل از سنگ های رودخانه ای ،
آهک و ملات ساروج است که برخی معتقد بودند این سازه متعلق به دوره
ساسانی و قبل از اسلام است ، ولی با نمونه های آجری که در این
کاوش ها به دست آمد و پس از بررسی متخصصین پژوهشکده باستانشناسی
کشور ، قدمت این بنا به دوران اسلامی بر می گردد.
این کارشناس باستانشناسی گفت : مساحت قلعه مارکوه حدود ۶۰۰ متر
مربع است . وضع داخلی قلعه مارکوه از لحاظ وسعت به نحوی است که
گنجایش صد سرباز را دارد و این تعداد به راحتی می توانستند در آن سکنی
گزینند.
ناصری افزود : از بالای این بنا براحتی می توان از شمال تا دریا، از شرق تا
تنکابن، از غرب تا رامسر و از جنوب نیز کوههای البرز را تحت نظر داشت.
