ثبت ملی مراسم حسن و حسین گالیکش

ثبت ملی مراسم حسن و حسین گالیکش

مهندس ابراهیم کریمی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی
و گردشگری استان گلستان از ثبت ملی مراسم آیینی و مذهبی
حسن و حسین شهرستان گالیکش ر فهرست آثار ناملموس کشور
خبر داد.

به گزارش، توریسم پرس، ابراهیم کریمی گفت: در جلسه شورای عالی
ثبت کشور که روز یکشنبه مورخ ۱۸ شهریور ۹۷ با دستور  رسیدگی به
پرونده های ناملموس به ریاست دکتر فرهاد نظری مدیر کل ثبت اثار کشور
برگزار شد ۱۰ اثر استان گلستان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسید.

وی افزود: مراسم آیینی و مذهبی حسن و حسین گالیکش یکی از ۱۰
اثری بود که در این جلسه به ثبت ملی رسید.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان در
پایان ابراز امیدواری کرد با ثبت آثار فرهنگی، تاریخی، طبیعی ، صنایع دستی
و میراث معنوی، ناملموس این استان و معرفی هر چه بهتر این آثار، گام های
ارزنده ای جهت حفظ واحیای این مواریث ارزشمند برداشته شود.

گفتنی است لوح ثبت اثرپس از طی تشریفات قانونی توسط معاون رییس جمهور
و رئیس سازمان میراث فرهنگی امضاء و به استان ابلاغ خواهد شد.

تشریح آئینی و مذهبی حسن و حسین شهرستان گالیکش:

آئین حسن حسین خوانی همه ساله از هفتم ماه محرم تا ظهر عاشورا در شهرستان
های گالیکش و مینودشت و روستای فارسیان فرنگ، القجر و … برگزار می¬گردد. جهت
اجرای مراسم گروهی از عزادارن به صورت دایره وار به دور علم حلقه می¬زنند و با گرفتن
کمر فرد کناری با یک دست و سینه زدن با دست دیگر، اشعار مربوطه را بازگو می¬کنند.
به این شکل که یک نفر یا دو نفر (اگر تعداد زیاد باشد) از بین برگزارکنندگان به طور همزمان
می¬گویند:  “حسن” بقیه برگزارکنندگان هماهنگ با هم می¬گویند: “حسین” بعد از گذشت
چند دقیقه “حسن¬گو” می¬گوید: “علی” بقیه می¬گویند:  “حیدر”  و این اسم چند بار تکرار
می¬شود و مجدداً  به گفتن حسن و حسین برمی¬گردند.

در این مراسم یکی از برگزارکنندگان که صدای خوشی دارد می¬گوید:

“حسین حسین آقام وای”                                              بقیه می¬گویند¬: “یا امام حسین
آقام وای ”                                                                                                حسن¬گو
می¬گوید: “حسن حسین یا الله”                        بقیه می¬گویند: “یزید لعنت الله”                                                                                                         حسن¬گو
می¬گوید: “حسن حسین ما چه شد”                    بقیه می¬گویند: “در شهر کوفه کشته شد”

(* با توجه به این که امام حسین در شهر کربلا کشته شده و در این شعر عنوان شده که حسین در
کوفه کشته شده باید گفت شهر فعلی کربلا سال ها بعد از شهادت امام حسین و یارانش تاسیس
شد و منطقه محل شهادت امام حسین در دوران یزید احتمالا جزو محدوده جغرافیای سیاسی کوفه
محسوب می¬شده است.)

دوباره به حسن حسین گفتن برمی¬گردند و چند دقیقه دیگر ادامه می¬دهند. در پایان یکی از افراد
این مصرع ها را با لحنی حزین می¬خواند و در پایان هر مصرع بقیه در حالی که به دور علم حلقه زده اند
می¬گویند “یا حسین” :

آنجا که سر حسین بر نیزه زدند (یا حسین)                  مرغان هوا به دور او خیمه زدند (یا حسین)

مرغان هوا و ماهیان دریا (یا حسین)                         از بهر حسین سنگ بر سینه زدند (یا حسین)

به منظور برگزاری مراسم به ویژه در روستاها هر کدام از مردم درحد توانشان کمکی به مسجد می¬نمایند.
بخصوص زنان روستا اگر نذری به علم دارند آن را ادا می¬کنند. برخی از زنان نیز برای بر آورده شدن حاجت
خود دستمالی به علم می¬بندند و … مراسم نوحه خوانی، سینه زنی و زنجیر زنی در روستاهایی چون
فارسیان به صورت مشترک بین هر دو محله انجام می¬گیرد. بدین صورت است که یک شب مراسم در
مسجد لیونی و یک شب در مسجد شیخان برگزار می¬شود. روز تاسوعا پس از جمع شدن عزاداران، هیأت
به گالیکش رفته و در آنجا مراسم عزاداری را انجام می¬دهند. در شب عاشورا، مردم گالیکش “شیلان” (حلیم)
و مردم القجر “شُله” می¬پزند. تهیه¬ی مواد اولیه پخت نذری بیشتر از سوی مردم است و هزینه¬ ی چندانی
بر دوش هیئت نمی¬گذارد.

امروزه در طی مراسم مردان عزادار لباسی سیاه به همراه کفنی سفید که بروی آن شال سیاهی بسته ¬شده
است، بر تن کرده و به سینه زنی می¬پردازند اما در گذشته شال کمرشان از پارچه های ابریشمی دستباف منطقه
بوده است. عزاداران هیأت هم از وسایلی چون علم (بایداق)، پرچم، طبل و… در طول اجرای مراسم عزاداری استفاده
می¬کنند.

مراسم عزاداری در طی ایام محرم در مساجد، تکایا، و میادین شهر صورت می¬گیرد. در روستای فارسیان نیز مراسم
حسن و حسین خوانی در مسجد محلات شیخان و لیونی برگزار می¬شود و هیئت عزاداران در طی مراسم در کوچه و
خیابان های محلات روستا به حرکت در می¬آیند. و در روز عاشورا کلیه دسته در شهر گالیکش به هم می¬پیوندند. در
مینودشت نیز روستایی چون القجر در روز عاشورا این مراسم را اجرا می¬نماید.

از ارزش‌هاي شاخص يا منحصر به فرد این آیین می توان به گرفتن کمر و شانه عزادارن توسط یکدیگر به نشانه انسجام و
حفظ اتحاد و ایجاد حلقه به دور علم، چرخیدن و سینه زدن به دور آن و تکرار ذکرهای حسن حسین ، ایستادن دو عزادار
کهنسال در مرکز دایره و نگه داشتن علم یا همان بایداق، نشان از پرچم حضرت ابوالفضل عباس که علمدار امام حسین(ع)
بودند و ایستادگی ایشان در برابر دشمنان و حفظ و افراشته نگه داشتن پرچم اسلام دارد و حرکت دایره وار و حلقه زدن
عزادارن به دور علم، به نشانه و یادآوری حلقه اسارت امام حسین(ع) در محاصره دشمنانش می¬باشد و در واقع به نوعی
گویای حمایت از امام و ماندن در کتار ایشان می¬باشد اشاره کرد.